vrijdag 2 december 2011

Filosofisch Intermezzo - Paradox van de samenleving

Wij leven in interessante tijden, het nederland van vandaag is een land met ongekende mogelijkheden. Toch zijn er diverse zaken wat onze ontwikkeling tegenhoudt, als eerste lijkt het erop dat ons land zich bevindt in een impasse. De occupybeweging heeft laten zien dat er onder de bevolking een hoop onvrede heerst over de werking van het economisch systeem, mensen verlangen terug naar de tijd van vroeger, de tijd waarin ons land onze eigen munteenheid hadden. Ik vraag mij af, verlangen mensen alleen terug naar een eigen munteenheid, of is dit een representatie van een verlangen naar een ander tijdperk?

Menselijk gedrag is en blijft een interessant fenomeen om te bestuderen. Het individu zal altijd gedwongen worden om een keuze te maken tussen interne drijfveren en de externe drijfveren die het individu opgelegd krijgt vanuit een sociale context, al dan wel of niet met het concept van cultuur in het verlengde van sociale normen en waarden.
Zoals eerder gesteld is er sprake van een veranderde gedachtengoed hier in Nederland en dat manifesteert zich in een zogeheten identiteitscrisis. Nu zal ik waarschijnlijk heel hard trappen tegen het zere been van mensen die nog steeds geloven dat er sprake is van een hechte samenleving en afgaande op persoonlijke ervaringen ben ik er nog steeds van overtuigd dat het individu druk op zoek is naar een plek waar het individu thuishoort, maar dat is juist het probleem, het individu is op zoek naar een unieke plek waar het individu thuishoort maar die bestaat niet! Op het moment dat het individu zich gaat mengen in een groep met gelijkgezinde mensen zal het individu in zekere zin verdwijnen - er is dan sprake van een co-existentie tussen het individu en de groep waarbij er sprake is van een bepaalde mate van overeenstemming van ideeën die elk individu en dus de groep met elkaar verbindt en wat een groep, een groep maakt.
Het individu is een unieke persoonlijkheid dat wordt gevormd uit de genetische opmaak en de invloeden vanuit het milieu cq. opvoeding. Het enige wat dit individu kan doen is leren om te gaan met de wereld en vaststellen hoe diens wereldbeeld al dan wel of niet conformeert met de algemene norm voor ieder wereldbeeld.

En juist op dit punt komt het concept van cultuur om de hoek kijken, cultuur zorgt voor een identiteit van een volk en ik quote uit mijn vorige blog: "het bestaan van een algehele consensus over ideeën en de waardering hiervan die betrekking hebben op ieder individu als onderdeel van een groepering danwel volk".
Je zou bijna kunnen stellen dat het individu in de huidige samenleving leeft in een paradox. Ieder individu streeft naar individuele ontplooiing en individuele vrijheden en om dit te kunnen bereiken zal dit individu zich afsplitsen van collectieve ideeën die per definitie een inperking inhoudt van individuele ontplooiing, want hoe kan het individu zich ontplooien als het zich moet conformeren aan een algemene sociale norm?
Dan rijst de vraag, hoe kan een algemene sociale norm worden ontwikkeld als ieder individu diens individuele ideeën erover ontwikkeld? Hoe kan er consensus worden bereikt als er geen overeenstemming over het idee kan bestaan? "Moeten wij als samenleving conformeren naar het individu of moet het individu conformeren naar de samenleving?"

Vroeger moest je als persoon conformeren naar de samenleving. Met de individualisering van de maatschappij ben je tegenwoordig niet meer verplicht om te conformeren naar de samenleving, zolang jij maar jouw maatschappelijke plicht vervult mag ieder individu zich op diens eigen manier conformeren naar de samenleving zoals het individu zich betaamt.
Het psychologisch mechanisme dat dit "zelfsturend gedrag" bepaald zal voornamelijk worden bepaald door de individuele waardering die het individu heeft voor een willekeurige situatie danwel object. Zoals eerder gesteld wordt het menselijk handelen bepaald door een scala aan factoren, waaronder diens individuele waardering voor een object (hierbij kwalificeer ik een bepaalde situatie ook als een object). Het bovenstaande impliceert dat het individu zich zal laten leiden door diens individuele waardering voor een object, dit houdt tegelijk in dat er sprake is van een degradatie van collectieve waardering voor een object. Dit fenomeen zal alleen bestaan indien er sprake is van een verzameling individuele waarderingen over hetzelfde object waarin er sprake is van overeenstemming van deze waardering, kortom in de hedendaagse samenleving moet de samenleving conformeren naar het individu.

Dit is naar mijn idee de onderliggende reden voor het verdwijnen van de oude nederlandse cultuur en als het ware het ontstaan van een nieuwe cultuur, namelijk dat het voorkomen van inviduele gelijkwaardige ideeën leidend zijn voor het vaststellen van een algehele consensus over die ideeën.
Ironisch eigenlijk als je nagaat dat dat het fundament an sich is wat een cultuur bepaald! Het enige verschil is de richting waarop de invloed wordt uitgeoefend. Toch heeft dit wel een effect op de identiteit van een volk. Mensen zijn niet meer in staat om zich te conformeren naar een algemene norm, omdat deze norm in een veel dynamische vorm bestaat dan vroeger. Het individu dat wel in staat is om zich aan te passen zal zich dan ook laten meevoeren in deze dynamiek, maar het individu dat niet in staat is om mee te gaan zal zich afsplitsen van dit sociologisch mechanisme en vasthouden aan diens persoonlijke ideeën en opvattingen. Op die manier onstaan er twee soorten mensen: de conservatieve mensen en de progressieve mensen.
Dit leidt tot de volgende vraagstelling: "zal de cultuur worden bepaald door de conservatieve mensen of door de progressieve mensen?".
Ik zeg dat het juist een uniek samenspel is tussen deze twee soorten mensen dat leidt tot de ontwikkeling van een cultuur. Want zonder overeenstemming zal er nooit een consensus kunnen worden bereikt en het is juist het bestaan van algehele consensus en de waardering hiervan dat fungeert als het fundament voor een cultuur.

Mensen, ik wens iedereen nog een hele fijne week toe!
Een dikke knuffel van jullie semi-filosoof, Halbe